ΤΟ ΑΜΟΝΙ

Το αμόνι είναι μισό σιδερένιο και μισό ατσάλινο. Βρίσκεται τοποθετημένο πάνω σ' ένα χοντρό κορμό δέντρου, γύρω από το οποίο ένα σιδερένιο στεφάνι έχει υποδοχές απ' όπου κρέμονται τα διάφορα σφυριά. Το ένα άκρο του αμονιού έχει σχήμα κώνου και πάνω του ο σιδεράς φαρδαίνει ή μακραίνει το σίδερο, κτυπώντας το ανάλογα. Το άλλο άκρο είναι κωνικό, με επίπεδη την άνω επιφάνειά του και πάνω του ο σιδεράς ισιώνει και λειαίνει τις επιφάνειες του σίδερου κτυπώντας το ανάλογα. Στο κεντρικό επίπεδο μέρος του αμονιού υπάρχουν δύο τρύπες "μάτια". Η μία απ' αυτές είναι στρογγυλή και πάνω της τοποθετείται το αντικείμενο που πρόκειται να τρυπηθεί. Η τρύπα γίνεται με χτύπημα της βαριοπούλας σε έναν ατσάλινο ζουμπά. Στα πόδια του αμονιού μπαίνουν 4 κομμάτια δέρματος, για να ακούγεται ωραία το "κελάιδημα" του αμονιού.

Όταν το σίδερο είναι ολοκόκκινο και βγάζει αστράκια, τότε είναι έτοιμο να κατεργαστεί. Πιάνετε με τη μασιά και χτυπιέται στο αμόνι με το σφυρί. Για να ενωθούν δυο σίδερα, ανοίγετε σε κάθε κομμάτι τρύπες και περνιούνται μέσα τους, πύροι. Μετά το χτύπημά τους στο αμόνι, ζεστό όπως είναι , γίνεται η λεγόμενη «βαφή» ή το «ατσάλωμα». Αυτό γίνεται για να γίνει πιο σκληρό και ανθεκτικό. Υπάρχουν τεσσάρων ειδών «βαφές»: α) αέρος, αφήνεται το σίδερο σιγά σιγά να κρυώσει, β) λαδιού, βουτιέται σε λάδι, γ) νερού και δ)άμμου.
Ο σιδεράς παλαιά έφτιαχνε γεωργικά εργαλεία, εργαλεία χασάπη, οικοδόμου, πεταλωτή. Σήμερα περισσότερο φτιάχνει πόρτες,παράθυρα,κάγκελα κ. ά.